ŞANLIURFADA BİR BAHAR AKŞAMI: Bir Sıra Gecesinden ne öğrenebilirsiniz?

Sıra geceleri deyince aklınıza ne geliyor? Çiğköfte leğeni etrafında halka yapıp oturmuş yetişkinlerin saz çalıp türkü söylemesi mi? Durun arkadaşlar, hemen peşin hükümlerinizi konuşturmayın! Ne görüp öğreneceğiniz gecesine bağlı.

Gelin sizi Urfa’da bir sıra gecesine götürelim. Şehrin biraz dışında, fıstık ağaçları arasında, mevsimin son açıkhava gecelerinden biri. Çoğunluğu ticaretle uğraşan kırk yaş üzeri yirmi-otuz insanı buluşturan bir akşam. Gecenin konukları da var. Sıra gecesinde konuklar, genellikle bürokratlar ve şehre misafirliğe gelenlerden oluyor.

Masalar fıstık ağaçları arasına, “U” şeklinde yerleştirilmiş. Masa örtüleri, peçeteler tertemiz beyaz. Garsonların üstü başı temiz, düzgün ve müşteriye karşı duyarlılar. Sıra gecesinin büyüğünün “Hacı Abi” olduğu herkesin her halinden belli oluyor. Hacı Abi mekâna ilk gelenlerden. Geceye katılanları yerinden kalkmadan tatlı dille ve hoş bir şekilde karşılıyor. Her gelenin selamını büyük bir özenle alıyor, Urfa ağzıyla üstüne basa basa ve herkese ismiyle hitap ederek, “Ğoş geldin!” diyor.

Hacı Abi sofraya konan ekmeği, bostanayı, çorbayı, yemekleri sırası geldikçe övüyor. Böylece hem bir nimet olarak yemeği yüceltiyor, hem de gecenin ev sahibini övmüş oluyor.  Katılımcılardan her biri, bir Sıra Gecesini sırasıyla tertip ediyor. Bu güzel sosyal kurumun adı da buradan geliyor olsa gerek.

Hacı Abi dakikliğe, zamanlamaya, yerindeliğe önem veriyor. Akşam üzeri kendisi aranıp misafir olarak katılacağımız haber verilince, en geç altıyı çeyrek geçe burada olsunlar diye, sekreter Hanıma tembihte bulunuyor.

Hacı Abi eski Vali. Valilik ve kaymakamlıkta edindiği yılların tecrübesini bir Sıra Gecesinde hemşehrileriyle paylaşıyor, onlara adeta sürekli bir yumuşak yaygın eğitim veriyor. Meslek hayatı boyunca yaşadıklarını, tecrübelerini drama halinde, hikâye edilmiş olarak anlatıyor: Yaşadığı olayın yeri, zamanı, kimlerle yaşandığını, o kişinin ne iş yaptığı, nereli olduğu gibi bilgileri, neredeyse saat be saat anlatarak. Bu gece bize de 1970 yılında “savcı”yla yaşadığı bir olayı anlatıyor. Emekli Vali dediysek, öyle hayatı masa başında geçmiş bir bürokrat zannetmeyin. Kamu kurumlarında, büro ve hizmetlerdeki inceliklerden tutun da mafya babalarıyla âşık atmaya varıncaya kadar görmediği, yaşamadığı şey kalmamış Hacı Abinin!

Sıra gecesinin müdavimleri zaman zaman birbirlerine laf atıp şakalaşıyorlar. Buna bazen Hacı Abi de katılıyor. Ama her şey dozunda gidiyor. Konuşmanın da, laf atıp sataşmanın da, övmenin de bir adabı var. Bunu herkes biliyor ve ona göre davranıyor. Genellikle serbest meslek sahipleri, ticaretle uğraşan, işletmesi, fabrikası olan gecenin katılımcıları hiçbir zaman nezaketi elden bırakmıyor. Hepsinden önemlisi Başkalarının malını, mülkünü çekiştirmiyor, servetlerini, atlarını, arabalarını yarıştırmıyorlar!

Gecede “memleket meseleleri” de konuşuluyor elbette. Kambersiz düğün olur mu hiç? Ama uzatmadan, çekişip çekiştirmeden, tadını kaçırmadan. Sıra Gecesinin müdavimlerinden Abdullah Bey Ankara’da yapılan genel kurulda, bir meslek odasının disiplin kurulu üyeliğine seçilmiş. Hazıruna takdim edilip, tebrik ediliyor.

Gecede, misafirler arasında “bir bilen” varsa, Hacı Abi, katkıda bulunsun diye söz veriyor. O gece İl Müftüsünü takdim ediyor. Müftü bey de işi vaaza dökmeden, kısa ve yerinde bir konuşma yapıyor. Sonra da Hacı Abi, hemen her gecede olduğu gibi, ellerin yıkanması gerektiğinden bahsediyor. Namaz hazırlığı için minik, yumuşak sinyaller veriyor. Abdest almayı büyük bir incelikle hatırlatıyor. Daha sonra hazırlıklar tamamlandığında kimseyi çağırmadan, incitmeden, beraberinde olacaklarla kalkıp namaza gidiyor.

Sıra geceleri; aşiret gelenekleriyle cemaat kültürü arasına sıkışmış toplumlar için iyi birer muamelat geliştirme yolu, örf ihdas etme aracı. Güzel bir tanışma, kaynaşma ve toplumsallaşma yolu. Belki biraz pahallı ama hiç değilse insanları kahve köşelerine, içki sofralarına mahkûm olmaktan koruyor. Hacı Abi, yenen yemekler için şükür, gecenin ev sahibine teşekkür ediyor. Bir Sıra Gecesi daha selamla başlayıp edeple, adapla sona eriyor. Katılanlar, bir hafta sonraki gecede buluşmak üzere birbirleriyle tek tek vedalaşarak evlerinin yolunu tutuyorlar.